مقدمه
نگارش یک مقاله با موضوع جدید نیاز به داشتن سواد کافی دارد. اگر کسی بخواهد یک مقاله با معیارهای پذیرفتهشده در مجلات معتبر بنویسد نیاز به تحقیقات ارزشمند و مفید دارد. اما برخی از افراد سودجو تلاش می کنند تا زحمات دیگران را بدون هیچ هزینهای و به سادگی به دست آورند که اقدام به سرقت علمی میکنند. سرقت علمی و ادبی (Plagiarism) ،به این معنی است که از ایدهها، کلمات یا افکار شخص دیگری استفاده کنیم بدون اینکه به آن شخص ارجاع دهیم یا از وی برای این کار اجازه بگیریم. وقتی به نویسندۀ اصلی ارجاع میدهیم (با ذکر نام نویسنده، نام مقاله و مکان ارسال یا چاپ آن)، یک منبع معرفی میشود. Plagiarism زمانی رخ میدهد که شما به هر دلیلی، حتی فراموشی، این اطلاعات را در مقاله خود وارد نمیکنید.
انواع سرقت علمی و ادبی
انواع مختلف سرقت ادبی و نحوه وقوع آنها را در نظر بگیرید و بشناسید. مهمترین انواع سرقت علمی و ادبی به شرح زیر هستند:
۱- سرقت علمی و ادبی کامل
سرقت علمی و ادبی کامل، شدیدترین و مذمومترین نوع سرقت است که در آن محقق دست نوشته یا مطالعهای را که شخص دیگری ایجاد کرده است، به طور کامل میگیرد و آن را با نام خود منتشر میکند. این کار برابر با دزدی مالکیت فکری و معنوی است.
۲- سرقت ادبی مبتنی بر منبع
ممکن است به دلیل استفاده از انواع مختلف منابع، سرقت علمی و ادبی رخ دهد. به عنوان مثال، هنگامی که یک محقق به منبعی اشاره دارد که نادرست است یا وجود ندارد، این یک استناد اشتباه است. همچنین هنگامی اتفاق میافتد که یک محقق از منبع ثانویه داده یا اطلاعات استفاده میکند، اما فقط منبع اصلی اطلاعات را ذکر میکند.
۳- سرقت علمی و ادبی ناشی از دستکاری دادهها
جعل و دستکاری داده و دادهسازی نیز از اشکال مهم سرقت علمی و ادبی هستند. دادهسازی به معنای تولید داده غیرواقعی و جعل دادهها شامل تغییر یا حذف دادهها برای ایجاد تصور غلط است.
۴- سرقت علمی و ادبی مستقیم
سرقت علمی و ادبی مستقیم وقتی اتفاق میافتد که یک نویسنده متن نویسندۀ دیگر، کلمه به کلمه، را بدون استفاده از علامتهای نقل قول یا انتساب کپی کند، بنابراین آن را به عنوان متن خود منتقل میکند.
۵- سرقت علمی از جیب خود
سرقت علمی و ادبی شخصی که همچنین به عنوان سرقت ادبی یا کپی کردن کارهای خود شناخته میشود، هنگامی اتفاق میافتد که یک نویسنده از بخشهای قابل توجهی از آثار منتشرشدۀ قبلی خود را بدون ارجاع به آنها استفاده کند یا مقالهای که قبلاً برای در یک ژورنال چاپ کرده یا در یک کنفرانس ارائه کرده، عیناً و یا با تغییرات جزئی برای ناشر یا کنفرانس دیگری ارسال کند.
۶- سرقت علمی بازنویسی شده-plagiarism Paraphrasing
این کار همانطور که از سوی انتشارات Sons & Wiley John بیان شده، رایجترین نوع سرقت علمی و ادبی است که شامل استفاده از نوشته شخص دیگری با برخی تغییرات جزئی در جملات و استفاده از آن تحت عنوان یک شخص جدید است.
۷- نگارش نادرست Inaccurate Authorship
نگارش نادرست یا انتساب غلط میتواند از دو طریق اتفاق بیفتد:
شکل اول :وقتی شخصی در نگارش یک نسخه کمک میکند، اما برای آن اعتبار علمی دریافت نمیکند.
شکل دوم برعکس است: وقتی فردی بدون مشارکت در کار اعتبار میگیرد. این نوع سرقت علمی و ادبی، هر کجا که اتفاق بیفتد، نقض قانون رفتار در تحقیقات است. همچنین ممکن است در صورت ویرایش یک نسخه، شخص دیگری مرتکب این شکل از سرقت علمی و ادبی شود. در این حالت، توصیه این است که در زمان انتشار به مشارکت کنندگان اذعان کنید، حتی اگر به عنوان نویسنده در این فهرست قرار نگرفته باشند، در قدردانی نام آنها را ذکر کنید.
۸- سرقت علمی و ادبی موزائیکی-Plagiarism Mosaic
کشف سرقت علمی و ادبی موزاییکی ممکن است دشوارتر باشد زیرا فرد، عبارات یا متن شخص دیگری را در تحقیقات خود
درهم تنیده است. این کار نیز به عنوان Plagiarism شناخته میشود و رفتاری عمدی و نامشروع است.
تغییر کلمات در حالی که هنوز از جملات آن منبع استفاده میکنید همان سرقت علمی و ادبی است که گویی هر کلمهای کپی شده و چسبیده است. شما باید اطلاعات را به صورت متن جدید از دیدگاه خودتان بازنویسی کنید – آن را در کلمات و سبک نگارشی خود قرار دهید – و نهایتاً به منبع استناد خود اشاره کنید.
۹- سرقت علمی و ادبی ناخواسته-Plagiarism Accidental
چه عمدی باشد و چه ناخواسته، هیچ بهانهای برای سرقت علمی و ادبی وجود ندارد و پیامدهای آن غالباً یکسان است. با این حال، ممکن است گاهی به دلیل غفلت، اشتباه و غیر عمدی اتفاق بیفتد که دانشجویی ناخواسته دچار سرقت علمی و ادبی شود.
چگونه از درصد تشابه یا سرقت ادبی در مقاله خود قبل از ارسال به مجله مطلع شویم؟
سعی کنید حتماً قبل از ارسال مقاله خود به ژورنال، ابتدا از سرقت علمی اطمینان حاصل فرمایید و سپس مقاله را برای چاپ ارسال کنید. برای تشخیص سرقت علمی در مقالات دو راه وجود دارد که یا باید از مؤسسات و کارشناسان حرفهای کمک بگیرید و یا به نرمافزارها و سایتهای موجود اعتماد کنید. از جمله ابزارهای بسیار معتبر میتوان به چند نمونه از سایتها و نرمافزارهای معتبر اشاره کرد:
iThenticate-۱
Turnitin-۲
WriteCheck-۳
Grammarly -۴
Copyleaks-۵
Plagiarism Check-۶
Plagiarisma -۷
DupliChecker -۸
PlagTracker-۹
PlagScan-۱۰
CopyEscape-۱۱
Uni Check -۱۲
عواقب سرقت علمی
۱-نابودی اعتبار دانشجویی
اثبات سرقت علمی و ادبی میتواند باعث شود دانشجو معلق یا اخراج شود، باعث میشود که دانشجو از ورود به مقاطع بالاتر محروم شود.
۲-نابودی اعتبار حرفهای
ممکن است آسیب ناشی از سرقت علمی و ادبی کل اعتبار یک فرد حرفهای، سیاستمدار یا چهره عمومی را از بین ببرد. نه تنها آنها احتمال اخراج خواهند شد یا از آنها خواسته میشود از موقعیت فعلی خود کناره گیری کنند، بلکه مطمئناً به دست آوردن شغل در خور جایگزین دشوار خواهد بود.
۳-نابودی اعتبار علمی محقق
انتشار مقاله و کتاب، بخش جداییناپذیر از یک حرفۀ دانشگاهی معتبر است. جریمۀ از دست دادن توانایی انتشار مقاله و کتاب به احتمال زیاد به معنای پایان یک مقام آکادمیک و یک شهرت تخریب شده است.
نکتۀ مهم: با اینکه در افغانستان حق کپی رایت اهمیت ندارد و یا دزدی علمی و ادبی به چشم نمیآید ولی نباید فراموش کرد با انجام ندادن این کار باعث گسترش آگاهی در میان جامعه علمی دانشگاهی کشور میشویم و همچنین سبب برچیده شدن این معضل و در نهایت ارتقای کیفیت کارهای تحقیقی و آکادمیک گردد.
برای معلومات بیشتر روی دکمه کلیک نماید.